Historia Wydziału Wydział Teologiczny Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego ma bogatą historię. To jeden z głównych ośrodków myśli katolickiej w Polsce, którego początki sięgają XIX wieku.
Wydział Teologiczny działa na podstawie ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. Prawo o szkolnictwie wyższym, konstytucji apostolskiej „Sapientia Christiana” z dnia 15 kwietnia 1979 r. (AAS 1979 r., s. 469-499) oraz odrębnego regulaminu, uwzględniającego przepisy państwowe i kościelne, posiadającego aprobatę Kongregacji Wychowania Katolickiego. Podstawowe zadania: kształcenie studentów, prowadzenie badań naukowych oraz kształtowanie postaw i wychowanie studentów realizowane są w ramach czterech kierunków studiów: teologia, specjalistyczne studia teologiczne, dziennikarstwo i komunikacja społeczna oraz chrześcijańska turystyka religijna.
Wydział Teologiczny powstał w momencie tworzenia Uniwersytetu Warszawskiego w 1816 r., zatwierdzony został bullą papieża Piusa VII z 3 października 1818 r. Już na początku 1823 r., wskutek intryg Nikołaja Nowosilcowa, komisarza cara przy Radzie Stanu Królestwa Polskiego, zawieszono na Wydziale Teologicznym wykłady a dla kleryków car Aleksander I dekretem z 11/23 listopada 1823 r. powołał Seminarium Główne. Grono profesorów, wraz z dziekanem, ks. Szymańskim pozostało przy Uniwersytecie, natomiast klerycy byli w Seminarium Głównym pod władzą rektora nie związanego z Uniwersytetem. Profesorowie Wydziału Teologicznego przychodzili do Seminarium z wykładami. W ramach represji po Powstaniu Listopadowym, w 1831 r. zamknięty został Uniwersytet Warszawski, a wraz z nim także Wydział Teologiczny.
W 1835 r. car Mikołaj I w miejsce dotąd istniejącego Seminarium Głównego erygował Akademię Duchowną Rzymsko-Katolicką (dekret z 4/16 października 1835 r.). Papież Grzegorz XVI 15 czerwca 1837 r. ogłosił breve Ex proximis litteris, którym dokonał erekcji kanonicznej i dał prawa nadawania stopni akademickich. W 1867 r. Akademia została zamknięta przez władze carskie, a profesorów i studentów przeniesiono do Akademii Duchownej w Petersburgu (Ta uczelnia została tam przeniesiona przez cara Mikołaja I w 1842 r. z Wilna, car nazwał ją Cesarską Rzymskokatolicką Akademią Kościelną). Wykłady w Akademii zostały zawieszone wiosną 1918 r.
Uniwersytet Warszawski wznowił działalność jako uczelnia polska w 1915 r. Wydział Teologii powołany został 10 maja 1918 r. mocą rozporządzenia Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego (Dz. Urz. Min. WR i OP 1918 nr 4), zatwierdzony 4 kwietnia 1920 r. przez papieża Benedykta XV. Wydział rozpoczął działalność 18 maja 1918r., wykłady zaczęły się 27 maja 1918 r. Od roku akad. 1920/1921 zmieniono jego nazwę na Wydział Teologii Katolickiej. Po II wojnie światowej Wydział Teologii Katolickiej rozpoczął działalność jesienią 1945 r.
Akademia Teologii Katolickiej
W 1954 r. mocą uchwał ówczesnej Rady Ministrów utworzona została Akademia Teologii Katolickiej. Uchwała z 2 sierpnia 1954 r. wyodrębniała Wydział Teologii Katolickiej z Uniwersytetu Warszawskiego, a uchwała z 11 sierpnia wyodrębniała Wydział Teologiczny z Uniwersytetu Jagiellońskiego i włączała go do Akademii Teologii Katolickiej. ATK miała trzy wydziały: Teologiczny, Prawa Kanonicznego i Filozofii Chrześcijańskiej.
22 listopada 1954 r. odbyła się inauguracja pierwszego roku akademickiego, podczas której władze kościelne reprezentował bp Wacław Majewski, sufragan warszawski. Konferencja Episkopatu Polski powierzyła opiekę nad Akademią biskupowi Antoniemu Pawłowskiemu z Włocławka, który rozpoczął ją sprawować od 29 marca 1955 r. uczestnicząc w posiedzeniu Senatu. Komisja Główna Episkopatu podjęła życzliwą dla uczelni uchwałę 23 czerwca 1955 r., regulującą angażowanie nowych pracowników naukowych i studentów.
Decyzją Kongregacji Seminariów i Uniwersytetów Katolickich z kwietnia 1958 r. władza nad Akademią Teologii Katolickiej w zakresie kościelnym zlecona została prymasowi Polski, ks. kardynałowi Stefanowi Wyszyńskiemu, który uważał się odtąd Wielkim Kanclerzem ATK.
12 września 1974 r., na mocy upoważnienia Kongregacji Nauki Katolickiej, ks. prymas Stefan Wyszyński wydał dekret nadający wszystkim stopniom zdobytym w Akademii Teologii Katolickiej walor kanoniczny. Odtąd przedstawiciel Wielkiego Kanclerza brał udział w przewodach doktorskich i habilitacyjnych, dzięki czemu nadawane stopnie miały znaczenie kanoniczne. Pełny status kanoniczny ATK uzyskała mocą dekretu Kongregacji Wychowania Katolickiego wydanego 29 czerwca 1989 r. i była odtąd uczelnią państwową i kościelną.
Mocą ustawy sejmowej z 3 września 1999 r. z dniem 1 października 1999 r. utworzony został z Akademii Teologii Katolickiej Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego. Dekretem z 28 września 1999 r. Kongregacja Wychowania Katolickiego zezwoliła na włączenie do Uniwersytetu wydziałów: Teologicznego, Prawa Kanonicznego i Filozofii Chrześcijańskiej. Do Wydziału Teologicznego włączony został Instytut Studiów nad Rodziną, działający wcześniej jako samodzielny instytut na prawach wydziału.
Wydział Teologiczny ma bardzo duże osiągnięcia badawcze i dydaktyczne. Pracowało na nim wielu wybitnych teologów, którzy wiele wnieśli do rozwoju teologii. Obecnie może się szczycić liczną kadrą pracowników naukowo-badawczych. Zdecydowanie polepszyły się warunki lokalowe. Mam nadzieję, że oba te fakty przyczynią się do umacniania pozycji Wydziału.